დღეს „პოეტების მეფის“ გალაკტიონ ტაბიძის დაბადების დღეა

დღეს გალაკტიონ ტაბიძის დაბადების დღეა — პოეტის, რომლის სიტყვებმა საუკუნეს გადააბიჯა და რომელსაც ხალხმა თვითონ უწოდა „პოეტთა მეფე“. გალაკტიონი არ არის მხოლოდ კლასიკოსი; ის მითია, ემოციაა, ქართული ენის უსაშველო სიმდიდრის მატარებელი, რომელსაც დღემდე ეძებენ, კითხულობენ და თაყვანს სცემენ.

გალაკტიონ ტაბიძე 1891 წლის 17 ნოემბერს, ვანის რაიონის ჭყვიშში დაიბადა. მისი ოჯახის ტრაგიკული ბედი ბავშვობიდანვე აყალიბებდა მის ხასიათს. მამა ადრე დაეღუპა, დედა კი მძიმე პირობებში ზრდიდა შვილებს. სწორედ ამ სიყმაწვილეში ჩაესახა გალაკტიონს ის სევდიანი, ამაღლებული, განუმეორებელი ტონალობა, რომელიც მთელი შემოქმედების ძირითადი ხაზი გახდა.

პირველი ლექსები ძალიან ახალგაზრდამ დაწერა, ხოლო XX საუკუნის დასაწყისში უკვე თბილისის ლიტერატურულ წრეებში ყურადღებას იპყრობდა. მისი ენა, სტილი და მისტიკური სიღრმე სრულიად განსხვავდებოდა იმ პერიოდის ტრადიციული ლირიკისგან.

„პოეტთა მეფე“ — ეპითეტი, რომელიც ისტორიამ დაამკვიდრა

გალაკტიონის პოეზია უცნაური მუსიკით გამოირჩეოდა. ის არ წერდა უბრალოდ ლექსს — ის ქმნიდა ატმოსფეროს.

მისთვის სიტყვა იყო სივრცე, სუნთქვა, ემოცია, სინათლისა და სიბნელის თამაში.

მისი ყველაზე ცნობილი ლექსებია:

• „მთაწმინდის მთვარე“
• „შავი ზღვა“
• „მოგძებნი ღრუბლებში“
• „ქარია მსუბუქი“
• „მე და ღამე“
• „მარტოობა“

მისი სტილი ერთდროულად კლასიკურიც იყო და ავანგარდულიც — სიმბოლიზმი, მუსიკალურობა, ასოციაციური აზროვნება, ზუსტი რიტმი. ის ქმნიდა ქართულ პოეზიას ისე, როგორც ნატვრის ხე ქმნის ტყის სიგრძეს.

გალაკტიონის ლექსების ფენომენი — რატომ არის მისი პოეზია მარადიული

გალაკტიონი ამბობდა:

„ლექსი არის მუსიკა, რომელიც სიტყვებად დაიღვარა.“

მისი პოეზიის მთავარი ნიშნებია:

• ძლიერი ემოციური ფონი
• მელოდიურობა და ჩუმი ტკივილი
• სიზმრისეული, თეთრი იმპრესიონისტული სახეები
• სიყვარულის, სიკვდილის, მარტოობის თემების გაბატონება
• ზუსტი და დახვეწილი მეტაფორები

მისი თითოეული ლექსი თითქოს შავი მელნით დახატული სურათია — მდუმარე, ჩაკეტილი, მაგრამ უსაზღვროდ ღრმა.

ტრაგედია, რომელმაც პოეტი ჩამოაყალიბა

გალაკტიონის ცხოვრება სულიერი ბრძოლებისგან შედგებოდა.

მთელი ცხოვრება დეპრესიასთან უწევდა ბრძოლა. მისი ერთადერთი სიყვარული, ოლია ოკუჯავა, გარდაიცვალა, რამაც პოეტი შეძრა. შემდგომ ქვეყანაში პოლიტიკური რეპრესიები დაიწყო. მრავალი ახლობელი დახვრიტეს, მათ შორის — მისი ბიძაშვილიც, ცნობილი პოეტი ტიტე ტაბიძე.

სიბნელემ პოეტის შინაგან სამყაროში დაისადგურა. წლების განმავლობაში იგი მარტო ცხოვრობდა, იზოლაციაში, თანდათანობით ემორჩილებოდა დეპრესიას.

1959 წელს გალაკტიონმა სიცოცხლე თვითმკვლელობით დაასრულა. მიუხედავად ტრაგიკული დასასრულისა, მისი პოეზია უკვდავია.

გალაკტიონის გავლენა ქართულ ლიტერატურაზე

გალაკტიონ ტაბიძე ითვლება პოეტად, რომელმაც:

• ახალი სტილი დაამკვიდრა
• შეცვალა ლექსის მუსიკა
• გააფართოვა ქართული ენის პოეტური შესაძლებლობები
• ქართული ლირიკა ევროპულ სიმბოლიზმს დააკავშირა
• შექმნა პოეზიის ახალი ესთეტიკა

მისი გავლენა იგრძნობოდა შემდეგ თაობებში — ოთარ ჭილაძე, მუხრან მაჭავარიანი, აიათ გორგაძე, ბევრი თანამედროვე პოეტი გალაკტიონის ტალღიდან მოდიოდნენ.

რატომ გვახსოვს ის დღესაც?

გალაკტიონი არის პოეტი, რომლის კითხვისას საუკუნეები ქრება.

მის სიტყვებში ყოველთვის იგრძნობა:

• ქარი
• ქალაქის ღამე
• სოფლის მდუმარება
• დაკარგული სიყვარული
• ბავშვობის სევდა
• ადამიანის მარტოობა

მისი პოეზია იმდენად უნივერსალურია, რომ ნებისმიერ თაობას შეუძლია საკუთარი თავი იპოვოს.

გალაკტიონ ტაბიძე არის ქართული სიტყვის ისტორიის ერთ-ერთი უდიდესი ფიგურა — პოეტი, რომელიც არ ავსებს ეპოქას, არამედ თვითონ ქმნის მას.

მისი დაბადების დღე მხოლოდ თარიღი კი არაა — ესაა ქართული ენის, კულტურისა და პოეზიის ზეიმი.

დღეს, როდესაც მისი სახელს ვიხსენებთ, კიდევ ერთხელ ვხედავთ, რამდენად დიდია მისი მემკვიდრეობა, და რამდენად თანამედროვედ ჟღერს მისი სიტყვა დღემდეც.